SCHRIJFLES UIT LISSABON – Stay with what is there
Stay with what is there, dat is een van de belangrijkste lessen die ik heb geleerd tijdens mijn tiendaagse internationale theatertraining in Lissabon deze zomer.
Er is alleen maar koffie
Samen met een Finse actrice sta ik op de vloer, de rest kijkt toe.
We staan stil en ik houd een kartonnen bekertje vast, waar koffie in heeft gezeten.
We kijken er allebei naar. Mijn Finse collega steekt haar neus over het randje van het koffiekopje en snuift de geur op.
‘It smells like rotten milk,’ zegt ze en met een dichtgeknepen neus zet ze een stapje terug.
John springt op en loopt naar ons toe en ruikt aan het kopje.
‘I don’t smell milk!’ zegt hij bevlogen. ‘It was my cup and I drink my coffee black.’
De Finse kijkt betrapt en zegt zachtjes: ‘I thought it could be an interesting start of the converstation.’
‘I am not interested in interesting,’ zegt John terwijl hij met zijn clownloopje terug gaat naar zijn stoel. ‘I am interested in real. Without any imagination. Nanda, you try. And don’t move while you talk.’
Ik snuif. ‘Black coffee,’ zeg ik en kijk daarna op.
‘That’s a conclusion,’ John says. ‘Give me just something you see.’
Ik kijk nog een keer.
‘And stand still.’
‘A few watery brown drops at the bottom,’ zeg ik.
Mijn collega komt weer naar me toe gelopen en kijkt ook naar de bodem van het koffiekopje. Stopt. En zegt: ‘Yes that is right, it smells like coffee.’
En we zwijgen.
Great, zegt John. ‘And now just keep standig there for a while, both staring at these few drops of coffee. And concentrate and be fully here. This is your base.’
Aanwezigheid is de basis van je tekst
Your base. Ik voelde dat terwijl ik daar stond. We hoefden niet zoveel te doen. Alleen daar te staan, met wat er is. En er volledig te zijn.
Dat is ook de basis van je tekst als je schrijft. Je kunt later van alles verzinnen, vergroten, verkleinen, veranderen. Maar de werkelijkheid is je basis. Om te blijven met wat er is. Het klinkt zo simpel, maar het is een van de moeilijkste dingen.
Weg bewegen is verleidelijk
Tijdens het schrijven van deze tekst heb ik bijvoorbeeld tig keer mijn mail, whats app, facebook en instagram gecheckt. Omdat ik bijna niet kan blijven bij wat het er is. Het schrijven van deze tekst.
Dus ik wil naar buiten!
En dat doen we vaak als we gaan schrijven. We bewegen weg van de tekst als we het niet meer weten. Of als we denken dat het niet genoeg is wat we doen. Of als we het niet uit kunnen houden met al die intense, of juist veel te saaie realiteit. Dan gaan we de was doen. Aan iets anders denken. Iets checken. Een kopje thee pakken. Bedenken dat schrijven misschien toch niet zo’n goed idee was.
Hier zijn is eng en kwetsbaar
De werkelijkheid lijkt nooit genoeg. Te saai om dat te zeggen op een podium. Te saai om dat op te schrijven. En dan ook nog niet eens te bewegen. Niets toe te voegen. Ik wil dan door het podium zakken. Ik wil verdwijnen. Ik wil me verstoppen achter mooie poëtische uitspraken. Achter drama. Achter conflict.
Stephen King zegt in zijn boek ‘On writing’: “Slecht schrijven is altijd gebaseerd op angst. Op de angst dat we niet genoeg geven.”
Hier zijn is zo ontzettend zichtbaar. Voelbaar. Kwetsbaar. Naakt.
De werkelijkheid is aanwezig, kwetsbaar en compleet
En dat is nou net precies waarom het zo goed werkt. Want het hier en nu is altijd geladen met aanwezigheid. Met nu-heid. Met genoeg-heid. Dat is niet hetzelfde als makkelijkheid, of gemak. Of saaiheid. Nee, die nu-heid kan heel ongemakkelijk zijn. Daar staan met zo’n stom koffiekopje. Terwijl iedereen naar je kijkt. En dan mag je ook nog niet eens bewegen. Maar doordat John ons heel gericht liet bewegen en ons bewust weer liet stoppen, was de beweging geconcentreerd, geladen. En kreeg het meer betekenis. En de stilte daarna ook.
En toen ik het twee andere acteurs zag doen, was ik volledig geboeid. Ik wilde zelf in dat kopje kijken.
Dat was zo echt, dat het vanzelf interessant werd.
Het lijkt niets, maar het is alles. De werkelijkheid is de bodem van je verhaal. Zonder aanwezigheid heeft je tekst geen wortels.
