Een keerpunt is een breekpunt. Het breekt een verhaal, een leven, in twee delen. Maar het breekt ook het hart van de hoofdpersoon. Die breuk laat licht naar binnen en zorgt voor verandering.

In de theatertraining die ik deze zomer volgde, had ik een regisseur die ons maar bleef breken. “That was just real shit, what you did there,” zei hij, meestal lachend. Toch moest ik daar zelf niet om lachen als ik op het toneel stond.

Breken om iets nieuws te zien

Maar ik leerde steeds beter te zien, dat hij niet tegen mij – als speler – sprak, maar tegen het personage dat ik speelde. En als ik te veel een eenzijdige kant liet zien, dan daagde hij uit zodat het personage boos , verdrietig of opstandig of juist heel stil zou worden. Hij zocht naar een andere kant. En daarvoor moest het personage geraakt worden.
‘Are you stupid or something,’ zei hij tegen een dromerig personage van mij. ’You just look so dumb.’
Waardoor de dromerig kant opeens omsloeg naar een heel scherpzinnige, die hem haarscherp uit ging leggen dat ze niet dromerig maar juist heel slim was.

Bij een keerpunt verlies je iets

Het is vaak net na het keerpunt, dat het hoofdpersonage iets in kan zien. In deze fase laat het personage een masker,  een overlevingsmechanisme of een tactiek vallen. Die is oud, die werkt niet meer. Nu moet hij ontmaskerd, gebroken verder. Op een nieuwe manier. Zonder een geliefde, zonder oude kennis, zonder een mentor,  zonder een ouder, zonder veilige basis ; wat het dan ook is dat het personage kwijt is geraakt op dat keerpunt. Want op die drempel verliezen we iets en we vinden iets nieuws.

Bij een keerpunt vind je iets nieuws

Mijn dochtertje houdt er van om het spelletje te spelen dat zij een doorzichtig stukje plastic verstopt door het ergens neer te leggen, waarop het nauwelijks opvalt. Op een grijze vloer, een wit kleed. En dan moet ik het zoeken, en dan kan ik het eigenlijk alleen vinden doordat ik er per ongeluk op stap of er met mijn hand overheen ga. Zo is het met dat nieuwe inzicht, na een keerpunt ook vaak. Het ligt voor het oprapen, maar we herkennen het niet, we zien het niet, omdat we zoeken naar goud, naar iets blinkends. ‘Dat plastic heeft een goede schutkleur,’ zegt mijn dochtertje dan. En zo is het met nieuwe inzichten ook, je vindt ze pas, als je bent gestruikeld, en met je neus in het kleed gevallen bent.

Een keerpunt als eerste hoofdstuk

Maar als het oude eenmaal is gebroken en het nieuwe toont zich, hoe klein dan ook, dan is er geen weg meer terug. Dan is de toon gezet, en is er een nieuw hoofdstuk begonnen. Het eerste hoofdstuk van een nieuw deel van je leven, van jouw verhaal.

Daarom gaan we bij de masterclass Verhalen Schrijven ‘Hoofdstuk 1’ schrijven over Keerpunten. Bij deze training, die op 15 januari 2019 begint, schrijf je als het ware het eerste hoofdstuk van je eigen boek. Of dat later ook echt het eerste hoofdstuk wordt, moet je natuurlijk nog maar bezien, maar wat je wel weet; dat ene hoofdstuk moet er in, zonder die gebeurtenis is er geen boek. Het is de kern van je verhaal. En vaak werkt het om daar te beginnen. Die gebeurtenis grijpt je bij de kladden. De lezer weet: dit is geen kabbelroman. Het spant er om. De lezer wil weten hoe het verder gaat, en hoe het zover heeft kunnen komen.

Een keerpunt grijpt je bij de kladden

En het zijn vaak de Grote Dramatische zinnen in romans die aangeven dat het hier om een Keerpunt gaat.

Zoals deze zin: ‘Dat was precies wat ik die dag had besloten te doen – lezen- op die noodlottige zaterdag in februari, waarop mijn leven overhoop werd gegooid. In zekere zin kun je zeggen dat lezen mijn leven heeft gered.’  Uit De jongen en de zee, Denis Theriault

Of: ‘Het was de eerste beslissing die ze alleen nam. De eerste keer dat zij bepaalde wat er gedaan moest worden. Marianne besloot te sterven. Nu. Hier.’ Uit Het hotel aan het einde van de wereld, van Nina George.

Of uit De Overgave van Arthur Japin: ‘Die ene dag. Mensen vragen altijd naar die ene dag. Alsof ik er geen andere heb geleefd. [..] Ik heb altijd gezegd dat met die dag alles begonnen is en alles ophield.’

Om te gaan schrijven vanuit zo’n dramatische startzin helpt je om op gang te komen. En het helpt je om groots in te zetten en niet om de hete brei heen te draaien. Je valt met de deur in huis, zonder meteen alles weg te geven.

Schrijf je eigen keerpunt! 

Tijdens het Schrijfcafe van 8 december in Utrecht en het  gratis online webinar van maandag 10 december, gaan we hiermee experimenteren.  Ik geef je startzinnen en jij maakt je eigen versie daarvan. Bijvoorbeeld:  ‘Op die noodlottige dag in… waarop mijn leven….. In zekere zin kun je zeggen dat …. mijn leven gered / verwoest /… heeft.

En wie weet worden die workshops jouw persoonlijke keerpunt! Waarop je eindelijk en echt begon aan je eigen boek!