“Mijn boek was rond, maar nog niet verzonden naar een uitgever. Want ik was ook rond. Zes maanden zwanger. Ik kon het idee niet verdragen dat mijn boek als bijna volgroeide baby in mijn computer zou blijven zitten. Dus schoof ik tijdens mijn verlof achter de computer, legde mijn voeten op een krukje, en gaf ik het allerlaatste dat ik had om mijn boek af te ronden en op te sturen naar uitgevers. Een boek kan je niet half schrijven, net zomin als je een kind half kan krijgen. Deze laatste stap maakte mijn boek heel.
18 maart 2014, ik lig in bed met mijn maand oude dochtertje. Mijn telefoon piept. Een felicitatie denk ik en open het berichtje. “Met veel plezier heb ik je boek gelezen, graag wil ik het uitgeven.” Even stokt mijn adem. Wow, een uitgever. En nog wel die ene sympathieke waar ik via verschillende kanalen over had gehoord. Haar persoonlijke benadering sprak me aan. De laatste maanden had ik naast veel kaartjes, ook standaard afwijzingen van uitgevers gekregen. Ik wist dat dat zo ging. Maar dit bericht raakte een verlangen dat de hele tijd had liggen sluimeren. Ik sms’te terug: Yes!
Mijn dochter en mijn boek werden bijna tegelijkertijd geboren.”
- Fragment uit mijn boek Spelen met je Leven
Het mastertraject “Je boek schrijven en uitgeven”
Die uitgever van mijn roman Fok was Uitgeverij Elikser. Nog steeds ben ik blij met Jitske Kingma als mijn uitgever. Dusdanig dat ik regelmatig schrijvers naar haar doorstuur, die onder mijn begeleiding een boek hebben afgerond. En met succes. Een aantal is nu door Elikser uitgegeven. Tijd voor een officiële samenwerking vonden we. Dus ontstond het Mastertraject ‘Je boek schrijven en uitgeven’ – waarbij je onder mijn begeleiding je boek (af) schrijft, en waarbij je gegarandeerd uit wordt gegeven bij Elikser. Lees hier meer…
Schrijven is als bevallen
“Weet je wat het allerbelangrijkste is in dit leven mam?” vraagt mijn ondertussen 5 jarige dochter.
“Nou?” vraag ik.
“Goed voor jezelf zorgen.”
“Wauw, hoe weet je dat?”
“Van de prinses die in mijn lijf zit,” zegt ze wijs.
“Heb ik die prinses ook?”
“Nee jij hebt een schrijfster in je buik. Die precies weet hoe je een boek moet schrijven.”
Raak. Een schrijfster in mijn buik dus, die precies weet hoe ze moet schrijven. Was het maar zo makkelijk, verzucht mijn hoofd. Zo makkelijk is het, zegt die schrijfster in mijn buik. Die er inderdaad is. Dat heb ik met schrijven al zo vaak ervaren. Dat je een bepaald autoriteit in je hebt, een prinses, een schrijver, die alles al weet. En dat schrijven grotendeels afstemmen is op dit weten. Schrijven is het baren van dat wat er al is. Dat is de eerste fase van het schrijfproces.
Fase 1: Moeiteloos schrijven
Er is in het begin een groeien dat bijna als vanzelf gaat, of in ieder geval; het vraagt niet zoveel inmenging van jou. Vooral beschikbaarheid. Het eitje wordt langzaam een mensje in jou. Een idee rijpt tot een boek.
Soms komen de woorden dan als vanzelf. Dat is een heerlijk creatief proces. Een beetje als buikspreken. De schrijfster spreekt door jou heen.
Zo was theaterspelen voor mij in het begin ook. Ik sprong op de vloer en wist automatisch wat ik moest doen en zeggen. De grappigste scènes ontstonden, zonder dat ik die van te voren had bedacht.
Fase 2: Schrijven wordt werken
Maar sinds ik een paar maanden bij een improvisatiegezelschap zit, is spelen opeens werken geworden. Ik moet er moeite voor doen. Het komt niet vanzelf, ik sta te stuntelen op de vloer, struikel over mijn woorden, terwijl de regisseur mij tig keer onderbreekt om aan te geven hoe het ook anders kan.
Ik kan het niet meer, dacht ik, ze hadden mij niet moeten aannemen. Totdat ik aan mijn eigen schrijfproces dacht en aan de schrijvers die ik begeleid. Die allemaal wel een keer zo wanhopig bij mij aan tafel zitten. Er komt een punt dat schrijven werken wordt. Minder creatief, meer technisch. Dat die schrijfster in je buik opeens zwijgt. En je het zonder die goddelijke vonk moet doen.
Dan beginnen als het ware de weeën. Naast overgave moet je nu ook aan de bak. Dat kan je onzeker maken. Maar het is ook verdiepend, want je scherpt je stijl, je leert nieuwe technieken. Het is spannender om nu op de vloer te staan, maar ik voel ook dat ik als acteur groei. De kunst is om te snappen dat je met die technieken niet die eerste vonk om zeep helpt, maar dat je juist steeds beter leert hoe je die boodschap van de schrijfster in je buik gericht op papier krijgt. Of op de vloer. Ik ervaar dat ik juist door dat stuntelen steeds steviger sta.
Net zoals een bevalling een combinatie is van overgave en het werk je ‘toe-eigenen’ met inzet en doorzettingsvermogen, is dat bij het creatieve proces ook zo.
Fase 3: Schrijven wordt persen
En zo schrijf je al stromend, scheppend maar ook stuntelend en zwetend een eerste versie van je boek. Maar als je dat boek ook echt in de wereld wilt zetten – wilt uitgeven – dan begint het pas echt; met persweeën.
De aard van het schrijven, maar ook de toon van de coaching verandert dan. Een vrouw die ik al een tijdje begeleid en de eerste versie van haar manuscript had afgerond vertelde me opnieuw waar haar boek in weze over ging.
“Over het volgen van mijn intuïtie,” zegt ze.
“Intuïtie?” ik spuug het woord bijna uit. “Dat vind ik nou echt zo’n nietszeggend woord.”
Ik zie haar schrikken. Deze toon is ze niet van mij gewend.
“Ik koop geen boek over intuïtie, daar zijn er al honderden van,” zeg ik.
“Maar eerst vond je het mooi,” zegt ze wat beteuterd.
“Klopt,” zeg ik. “Maar nu zitten we in een ander proces. Je bent niet zomaar een jongen aan het baren, of een meisje. Maar jouw kind, met een specifieke naam, een specifiek DNA en een bepaald karakter. Ik wil geen algemeenheden meer. Ik wil weten wat Intuïtie voor jou betekent.”
Ik ben de vroedvrouw die opeens streng wordt. Nu komt het er op aan. Doorzetten dame, we gaan JOUW kind NU op aarde zetten. We ontleden intuïtie, onderzoeken wat het echt voor haar betekent en komen op een diepere laag en bij een nieuwe vorm. En dat kan nu pas. Nadat haar boek gerijpt is, in een veilige baarmoeder, met een lieve vroedvrouw. Maar nu er een eerste versie ligt, kunnen we de werkhandschoenen aan doen, die afbreken, omschudden, zodat we ‘m opnieuw kunnen opbouwen. Het is even omschakelen, maar het is lekker, als schrijven niet meer met de zachte hand gaat. Het breekt open, je benut je volledige potentie. En dan maak je opnieuw contact met die schrijfster in je buik. Niet als een fluisterend orakel, maar als een oerkracht die dat kan: een boek baren.
Fase 4: geboorte van boek en schrijfster
En als het boek dan eenmaal geboren wordt, dan wordt er ook een schrijfster geboren. Die eerst in je buik zat en waar je af en toe contact mee had. Maar die je nu volledig geworden bent, waar je mee samen valt. En dan kan je met dezelfde natuurlijke wijsheid als een 5 jarige zeggen, met jouw stem: “Lees, dit is Mijn verhaal.” En dat is dan het Elikser van jouw schrijfproces.
Wil jij je boek (af)schrijven en tegelijkertijd uitgeven? Kijk eens naar het nieuwe traject “Je boek schrijven en uitgeven” en maak een afspraak voor een gesprek om te kijken of dit traject wat voor jou is. Daarnaast biedt ik jaartrajecten schrijfcoaching aan en nog veel meer vormen van schrijfbegeleiding.